Róża królowa kwiatów - ciekawostki z życia róż

Róża (Rosa)
to rodzaj krzewu należący
 do rodziny różowatych (Rosaceae)

"Królową Kwiatów" nazwała różę poetka Safona na przełomie VI/VII wieku.

Róża  od zawsze towarzyszy ludziom
 stanowiąc symbol piękna,urzekając swym zapachem i barwą. 

Wyhodowano wiele szlachetnych odmian o pięknym kwiatach rozmaitej barwy i kształtu.

Róża występuje w stanie naturalnym na półkuli północnej obejmując swym zasięgiem

Europę, Azję i Afrykę Północną.

 Rodzaj ten obejmuje ponad ponad 200 dzikich gatunków róż
oraz ponad 20 tys. szlachetnych odmian róż.

Fot. Róża z brzoskwiniowego sadu.

W Polsce najpopularniejsza jest róża dzika (Rosa canina L.).
Często spotykana jest pachnąca jabłkami róża rdzawa ( Rosa rubiginosa). 

W górach pospolicie występuje róża alpejska, Rosa pendulina, prawie pozbawiona kolców.

Ciekawostki z życia róż

Około 5000 lat temu róża była hodowana w Sumerze, skąd rozprzestrzeniła się w całej Mezopotamii. W tym czasie (2660 p.n.e.) róże uprawiano także w Chinach.

Fot. Róże z brzoskwiniowego sadu.

Na ścianach egipskich grobowców można znaleźć uwiecznione kwiaty róż, które w Egipcie były poświęcone Izydzie, a korona z róż zwanych „Świętymi różami abisyńskimi”, stanowiła część wyposażenia zmarłych. W Świątyni Salomona ściany obmywano wodą różaną.

Antyczni Grecy bardzo cenili róże, które były symbolem Afrodyty, bogini miłości. Wierzyli, że biała róża powstała w tej samej chwili, kiedy Afrodyta zrodziła się z morskiej piany,a czerwona z krwi Adonisa.

Karol Wielki w swoim edykcie z 794 roku, nakazał wolnym miastom imperialnym uprawę kwiatów, roślin ozdobnych oraz drzew owocowych. Róża była wymieniona na I miejscu.

W Rzymie towarzyszyła wszystkim wielkim uroczystościom, ekscesom i rozpuście rzymskich cesarzy. Dla ich potrzeb powstały ogromne pola różane pod Neapolem, z tych czasów jej nazwa "Kwiat Występku"Rzymianie posypywali płatkami róż podłogi, łóżka, wkładano je w poduszki i wezgłowia. Pito różane wino, kąpano się w wodzie różanej oraz jadano je pod różnymi postaciami, np. smażone w cukrze.

Fot. Róża z brzoskwiniowego sadu.

Róża pojawia się często w Biblii. W raju, jak podają legendy, róże nie miały kolców, te bowiem wyrosły dopiero po upadku człowieka.

W chrześcijaństwie róża związana jest silnie z Kultem Maryjnym jest symbolem Zmartwychwstania.

Pierwsze oryginalne różańce wykonano z owoców róży, a w naszych czasach typowym upominkiem są różańce z drzewa różanego nasączonego wodą różaną .

Napoleon kupił pierwszej żonie Josephine Beauharnais, która była wielką miłośniczką róż, pałac we Malmaison, gdzie zgromadziła wspaniałą kolekcję współczesnych róż.Malmaison stał się największym w świecie ogrodem różanym gromadzącym ponad 200 odmian róż (ponoć były to wszystkie wówczas znane). W połowie XIX wieku powstaje odmiana "Souvenir de la Malmaison" posiadająca już cechy ideału - powtarza kwitnienie, pełna i pachnąca.Pojawiły się również róże Noisettea i róże burbońskie.

Fot. Róże z brzoskwiniowego sadu.

Od końca XIII wieku, krzyżowanie pochodzących z Azji róż powtarzających kwitnienie z różami chińskimi, dało początek wielu nowym formom, barwom i zapachom w europejskich uprawach. Szczególnie mieszańce róży damasceńskiej chińskiej przyczyniły się do rozwoju hodowli powstania wielu odmian.
Początkowo w rodzinie różowatych nie występowały tak popularne dziś róże czerwone.W rodzinie tej nie ma genu odpowiedzialnego za czerwony pigment, ale wskutek mutacji genetycznych około roku 1930 uzyskano różę o jaskrawoczerwonym kolorze.
Obecnie kwiaty te mają najrozmaitsze odcienie czerwieni.

W XX wieku z krzyżówek z formami Rosa Foetida pojawiły się w świecie róż kwiaty dwubarwne, takie jak "Gloria Dei" a, z "Rosa Multiflora" i "Rosa Wichuriana" powstały nasze współczesne róże wielokwiatowe (rabatowe).

Wśród licznych odmian długo brakowało również koloru — niebieskiego.Jednak w roku 2004 wieloletnia współpraca genetyków z Australii i Japonii zaowocowała uzyskaniem „niebieskiej” róży.

Łatwe rozmnażanie róż spowodowało jej masową, uprawę początkowo mniej jako roślinę ozdobną, częściej do produkcji olejku różanego i wody różanej.

Fot. Kompozycja w brzoskwiniowym sadzie róże i aronia.

Już w starożytnej Grecji i Rzymie używano róż do konserwowania urody i młodości oraz używano do balsamowania ciał. 

Największe znaczenie jako roślina kosmetyczna ma wśród róż

róża damasceńska (R. damascena). 

Znana w uprawie od dawna, w starożytnej Grecji od VI wieku p.n.e., w Europie Zachodniej rozpowszechniona w okresie wypraw krzyżowych.  

Silny zapach zachowują płatki nawet po uschnięciu i dlatego róża ta zaczęła być używana w kosmetyce do produkcji wody różanej,olejku różanego i perfum.

Najwcześniej wody różane wytwarzano w VIII wieku w Persji, później nauczono się destylować olejki różane.

W kosmetyce ekstrakty z owoców róży znajdują zastosowanie ze względu na zawartość przeciwutleniaczy jak flawonoidy i witamina C, która dodatkowo stymuluje syntezę kolagenu.

Z owoców róży pozyskiwane są nasiona,a z nich tłoczony jest wysokowartościowy olej zawierający witaminę E, karotenoidy, sterole oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe.

Najcenniejszy  pozyskiwany z nasion odmiany Rosa mosqueta uprawianej w Chile.Funkcjonuje on na rynku kosmetycznym pod nazwą Rose hips oil.

Z kwiatów róży od dawna otrzymywany jest olejek różany.

Olejek ten jest niezwykle drogi, 

gdyż dla uzyskania 1 kg potrzeba aż 4 tony płatków.

Fot. Róże z brzoskwiniowego sadu.

Prawdziwy olejek różany stosowany w aromaterapii posiada właściwości antydepresyjne, uspakajające, łagodzi bóle głowy.

Stosowany zewnętrznie wykazuje działanie antyseptyczne, przeciwbakteryjne, daje znakomite efekty w popromiennych zapaleniach i martwicy skóry.

Olejek różany nadaje nutę zapachową perfumom Chat Noir oraz jest substancją aktywną w jednych z najbardziej znanych perfum Chanel ⁰5

Świetnym środkiem do pielęgnacji cery jest również woda różana, produkt uboczny otrzymywany przy destylacji olejku eterycznego. 

Woda różana zawiera rozpuszczalne w wodzie komponenty olejku.Już w średniowieczu używana była przez arystokrację do obmywania rąk.

Obecnie woda różana stosowana jako naturalny tonik, doskonale odświeża skórę, wspomaga jej ukrwienie, regeneruje kwaśny płaszcz ochronny, łagodzi podrażnienia i doskonale nawilża.

 Cera po jej stosowaniu uzyskuje różaną świeżość. 

Może być stosowana do całodziennego nawilżania cery i odświeżania makijażu zarówno latem jak i zimą. 

Kompresy z wody różanej zmniejszają zaczerwienienie twarzy i zmęczenie oczu. Z tego względu woda różana jest 

cennym składnikiem płynów do demakijażu oczu.

 Hipokrates znał dobrze zastosowanie i własności lecznicze róż.

 Później, w okresie średniowiecza róże były używane głównie jako roślinylecznicze.

Surowce zielarskie z róży ze względu na wysoką zawartość witamin, zwłaszcza C, działają ogólnie wzmacniająco. 

Zalecane są do stosowania podczas rekonwalescencji, przy osłabieniu, zmęczeniu, w stresie, przy przeziębieniu i w ciąży. 

Flawonoidy działają słabo moczopędnie, żółciopędnie, przeciwutleniająco i stabilizują ściany naczyń włosowatych, hamując krwawienia z tych naczyń.

  Działanie przeciwutleniające preparatów z róż jest zasługą dużej zawartości witaminy C, karotenoidów i polifenoli. 

Świeże owoce róż działają ochronnie na błonę śluzową żołądka i przeciw wrzodom. 

Glikozydy obecne w owocach róż działają uspokajająco.

Owoce  dzikiej róży stosowane są w lecznictwie i przemyśle spożywczym ze względu na wysoką zawartość witaminy C. 

Owoce róży zawierają 20 razy więcej witaminy C niż cytryna. 

Rosa canina zawiera około 1.7% witaminy C. 

Znacznie bogatsze od niej gatunki Rosa beggeriana i Rosa rugosa zawierają odpowiednio 8,7% i 6.8% witaminy C. 

Oprócz witaminy C owoce róży zawierają witaminy A, B1, B2, E i K 

oraz flawonoidy, garbniki i kwasy organiczne.

W medycynie tradycyjnej ekstrakty z owoców stosuje się w zaburzeniach przemiany materii, w przeziębieniach, stanach rekonwalescencji.

Wiele gatunków dostarcza także jadalnych owoców, stosowanych zarówno do przetworów. 

Owoce i płaty stosowane są także jako przyprawa, dodatek do rozmaitych potraw. 

Owoce róż pobudzają apetyt.