Niedaleko brzoskwiniowego sadu na terenie Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej znajduje się krajobrazowy rezerwat przyrody noszący nazwę Skała Kmity, który jest również częścią Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.
Najbardziej malowniczą częścią rezerwatu jest stroma, o pionowych niemal ścianach skała wapienna o wysokości ok. 25 m z wyrytymi na niej historycznymi napisami i ciekawą roślinnością naskalną zwana skałą Kmity.
Prócz niej w rezerwacie znajduje się jeszcze kilka innych mniejszych skał wapiennych z okresu jury, znajdujących się w lesie tworzonym głównie przez dęby.
Nazwa skały pochodzi od rycerza Kmity, który według legendy pochodzącej z początku XVI w. nieszczęśliwie zakochał się w pięknej Olimpii Bonerównie, córce ówczesnego właściciela Balic. Nie mogąc ożenić się z nią, rzucił się z rozpaczy wraz z koniem z tej skały, ponosząc śmierć na miejscu. Bonerówna ponoć oddana została do zakonu. W miejscu, z którego skakał znajduje się krzyż. Wyryty na skale kilka metrów ponad drogą, bardzo stary i znacznie już zatarty napis głosi:
Kthory z was przyjdzie thu,
Mając męstwo w owym dniu,
To i radość może mieć;
Zasię kthory przyjdzie thu,
Ma strapienie w onym dniu,
Tho i spokój może mieć.
Jest to fragment wiersza Adama Gorczyńskiego.
Na skale istniał jeszcze inny napis, obecnie już nieczytelny:
Stanisław Kmita, rycerz orężny W boju z Tatary,
szablą potężny Ku Bonerównie serce obrócił
I z tej skały w przepaść się rzucił 1515.
Autorem tej sentencji był Wincenty Pol.
Obydwie sentencje wyryte zostały na skale w 1854 r.
Dawniej podobno istniał jeszcze jeden napis wykuty przez samego Kmitę:
Sroga miłości mojej moc dręczy duszę.
Wiara - Bóg - Miłość - Miłość - Miłość - Kmita i Bonerówna - 1515.
Mimo że nie zachowały się dokumenty potwierdzające samobójczą śmierć Kmity, coś w tym musi być, rzeczywiście bowiem w 1515 r. właścicielem Balic stał się Seweryn Boner mający córkę Zofię.
Reklama skały z 1906 roku.
,
źródło: tekst i zdjęcia wikipedia